O Monte demostrativo Castelo, de 143 ha, pertence á parroquia de Folgueira do concello de Culleredo, na comarca da Coruña. Está situado no cordal montañoso coñecido como Xalo, que coa súa dirección noroeste-sueste, supón a primeira barreira presente entre as terras baixas de concellos como A Coruña, Betanzos ou Cambre e os terreos de maior altitude de concellos do interior como Carral ou Cerceda. O monte veciñal presenta pendentes suaves na súa parte alta que se volven máis pronunciadas a medida que se descende.
O cumio do monte Castelo é unha atalaia natural desde onde se pode gozar dunha ampla vista que abrangue a costa desde Arteixo ata Ferrol polo Oeste ata unha ampla contorna polo resto das vertentes.
O interese deste monte demostrativo radica en mostrar a compatibilidade do uso tradicional con novos criterios de xestión, ambientalmente máis esixentes e cun uso social nunha comarca onde converxen a cultura rural e urbana. Sen esquecer tampouco a preservación do seu patrimonio arqueolóxico, formado por tres mámoas, perfectamente acoutadas no monte.
Os propietarios do monte e a xestión
Este monte veciñal en man común pertence á Comunidade de Montes Veciñais en Man Común Castelo, formada por 63 comuneiros (42 homes e 21 mulleres).
A Comunidade de Montes de Castelo, ademais de xestionar o monte veciñal, é unha gran dinamizadora da vida social e cultural do lugar de Castelo e colabora con outras asociacións da parroquia na organización de diferentes actividades deportivas e culturais, moitas delas teñen lugar nos terreos e instalacións da comunidade.
Características do monte e plantacións
A proximidade da cidade da Coruña, da que dista uns 20 km, fai que sexa un monte cun uso social bastante intensivo, con numerosos visitantes que practican sendeirismo, ciclismo e outros deportes. A xunta reitora da comunidade de montes comprende o seu valor polo seu carácter periurbano, ao mesmo tempo que perciben que o uso social pode ser compatible cos aproveitamentos forestais sostibles e outros usos que complementen o atractivo do monte.
Estes terreos foron xestionados pola Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia ata o ano 2020 por medio dun convenio. Desde ese ano a xestión lévase a cabo directamente pola comunidade de montes que pretende realizar unha xestión forestal sostible, para o que encargou a redacción do primeiro proxecto de ordenación do monte veciñal e conseguiu os selos de certificación forestal PEFC e FSC.
O monte, ben dotado de pistas, conta fundamentalmente con masas de Pinus radiata e Pinus pinaster de distintas idades, así como masas de frondosas caducifolias e eucalipto. Todas estas masas están necesitadas de tratamentos silvícolas para mellora a súa calidade tecnolóxica e reducir o risco de propagación de incendio.
Nunha zona de matogueira e escasa produtividade madeireira, vaise crear unha área de pasto para a introdución dunha pequena cabana gandeira, de maneira que axude ao control do mato en toda a superficie do monte veciñal.
As características estacionais e forestais máis relevantes son as seguintes:
- Altitude: 230 a 515 m
- Orientación: predomina nordés
- Precipitación anual: 1 700 mm
- Temperatura media anual: 15,3 ºC
- Superficie actual: 143,48 ha
- Superficie de solo forestal: 128,07 ha
- Superficie de solo agropecuario: 0 ha
- Propietarios participantes na iniciativa: Comunidade de Montes Veciñais en Man Común de Castelo
- Especies utilizadas: piñeiro do país, piñeiro insigne, e frondosas caducifolias.
- Produtos principais a obter: madeira de alto valor.
Actuacións propostas
- Realizar traballos de restauración ambiental con frondosas autóctonas en aproximadamente 20 ha que aumenten a biodiversidade e enriquezan as áreas ripícolas que presenta o monte.
- Realizar traballos de restauración de 60 ha de coníferas en áreas degradadas que poden funcionar como proxectos de absorción de CO2.
- Realizar actividades formativas e divulgativas no monte coincidentes cos traballos de restauración ambiental, podas, rareos, etc., dirixidas a silvicultores, comuneiros, directivos e público en xeral.
- Producir material didáctico e divulgativo específico do monte.
- Instalar áreas de pradeira onde se poida introducir gando, mantendo descontinuidades no monte de cara á prevención de incendios forestais.
- Mellorar as pistas e as rutas de sendeirismo.
